Zmiana układu życia

Zmiana układu życia - Lew Tołstoj

27 października 1899, Jasna Polana

Wojna, sądy, wyroki śmierci, ucisk robotników, prostytucja i wiele innych rzeczy – wszystko jest niezbzędnym i nieuniknionym skutkiem i warunkiem tego pogańskiego układu życia, w jakim żyjemy, i zmiana jakiejś jednej, czy wielu rzeczy z tego wszystkiego jest niemożliwa.

Więc co robić? Zmienić sam układ życia, to na czym się opiera. W jaki sposób? Po pierwsze nie uczestnicząc w tym ustroju, w tym, co jest jego podporą: w wojsku, sądach, podatkach, pseudonauce, itp. Po drugie, robić tylko to, co człowiek zawsze może zupełnie swobodnie robić: zastępując w duszy swojej egoizm i wszystko, co z niego wypływa – złość, chciwość, przemoc i inne – miłością i wszystkim, co z miłości wypływa: mądrością, pokorą, miłosierdziem, itp.

Podobnie jak kół maszyny nie można obrócić siłą, gdyż wszystkie są połączone z trybami i innymi kołami, lecz należy nie puścić pary, która łatwo wprawia je w ruch. Tak samo strasznie trudno jest zmienić zewnętrzne warunki życia, ale być dobrym lub złym jest łatwo. A to, czy się jest dobrym lub złym – zmienia wszystkie zewnętrzne warunki życia.